Het hele idee van Het Boek Met Jouw Verhaal ontstond bij mij toen ik teksten schreef voor een bedrijf in visual storytelling. Om goede teksten te schrijven, dompelde ik me helemaal onder in de theorie achter storytelling en het nut van verhalen vertellen an sich. En daar leerde ik veel van!
Geen schokkende ontdekkingen ofzo, maar vooral veel van die ‘ja, natuurlijk!’-momentjes. Bijvoorbeeld dat we al verhalen vertellen sinds we bestaan. We eten en ademen ook al sinds we bestaan, dus het zal wel niet voor niks zijn 😉 Net als muziek maken en tekenen, trouwens. En ik ben dus van mening dat we daar niet te licht over moeten denken.
Verhalen maken om te overleven
Maar verhalen zijn ook al net zo lang dé manier om informatie over te brengen. Vroeger, toen we nog niet schreven of lazen, werden verhalen doorverteld om wijze lessen door te geven aan volgende generaties. Sprookjes, mythen, legendes … het zijn allemaal verhalen die ons vertellen hoe we een deugdzaam (Hoor jij ook de stem van je oude godsdienstleraar?) leven kunnen leiden. En hoe spectaculairder het verhaal, hoe waarschijnlijker dat de boodschap goed overkwam. Sensatiebelust zijn we dus ook al sinds de oudheid 😜 Bedenk ook dat het allergrootste stempel dat de mensheid zichzelf heeft opgedrukt, van de geestelijken komt. Overal ter wereld, in vrijwel alle religies waren zij het die als eerst konden schrijven en lezen. Zij hadden aanzien en wat zij vertelden was in zekere zin de enige toegang tot informatie. Het had dus veel invloed.
En dan zijn er nog onze hersenen die verhalen gewoon heel fijn vinden. Informatie in de vorm van een verhaal vinden de hersencellen veel makkelijker te onthouden dan losse feiten (Hoe graag kijk jij bijvoorbeeld naar een PowerPoint vol opsommingen? Ik bedoel maar.) Verbanden leggen, alles aan elkaar knopen, dat is wat ze doen om ervoor te zorgen dat we onze doodnormale dagelijkse dingen kunnen doen, zonder elke dag opnieuw het wiel uit te moeten vinden. Gebeurtenissen en waarnemingen kunnen koppelen aan eerdere ervaringen is je grootste overlevingsmechanisme. Naast dat het superhandig is als je een kraan, deurklink, boom, stoel of wat dan ook herkent, omdat je het eerder hebt gezien, is het van onschatbare waarde dat je je huis, je familie, je vrienden en de dingen waar je van houdt herkent.
Je eigen verhaal als levensvreugde
In mijn ontdekkingstocht naar het nut en belang van verhalen vertellen, stuitte ik uiteindelijk op het fenomeen ‘reminiscentie’. In de zorg voor mensen met dementie en ouderen is dit een beproefde methode om patiënten weer actief bij het leven te betrekken. Reminiscentie is eigenlijk niet meer dan ‘bewust herinneringen ophalen’, oftewel het oproepen van herinneringen bij mensen door bijvoorbeeld muziek of foto’s. Maar ‘niet meer dan’ is dan wel eenvoudig; het is tegelijkertijd van levensbelang. Zodra iemand zich een verhaal van vroeger herinnert en hierover vertelt, ontstaat er een (hernieuwd) bewustzijn van wie zij of hij is. Alsof ze zich hun identiteit weer herinneren, leven ze er echt weer van op. Het geeft een gevoel van waarde, eigenwaarde. Hun verhaal is wie ze zijn!
En dat geldt ook voor mensen zonder dementie. Ook als je leven nog lang niet op zijn einde is, is ontzettend waardevol om je verhaal te kennen. Je leven is niet een reeks op zichzelf staande gebeurtenissen, maar een reeks aan elkaar verbónden gebeurtenissen. Door alleen vooruit te kijken, mis je belangrijke informatie. Kijk je naar je eigen levensloop, zodat je ziet wie je bent (écht ziet wie je bent) sta je sterker en en heb je een flinke dosis zelfkennis voor je toekomst.
